Sielska mazowiecka wieś, tatrzańskie szczyty z rozległymi halami u ich stóp i niemal słyszalny gwar miast. Tak zaczęliśmy naszą malarską opowieść o Polsce. Na tym jednak nie sposób skończyć, wszak nasz kraj ma wiele do pokazania – od falującego morza, przez tajemnicze Kresy, po rozświetlony słońcem Kazimierz nad Wisłą. Wszystkie te miejsca, w ogóle i szczególe, zostały kiedyś utrwalone na płótnie, by cieszyć oczy w kolejnych stuleciach.

Cichy bohater

Zanim nastąpiła zmiana granic, Kresy nie raz były cichym bohaterem opowieści o polskości. Silny był związek z tym regionem Artura Grottgera (1837-67) – urodzonego w Ottyniowicach na Podolu – jednego z najwybitniejszych przedstawicieli romantyzmu w malarstwie polskim. Krajobraz w jego twórczości ustępuje miejsca dramatowi. W cyklach czarno-białych rysunków Polonia i Lituania kresowa przyroda staje się niemym świadkiem cierpienia powstańców styczniowych. (Co ciekawe, Grottger nigdy nie widział na własne oczy walk powstańczych). Innym wyjątkowym dziełem artysty jest Rekonesans (olej na płótnie), który przedstawia kilku jeźdźców, być może powstańców lub zwiadowców, przemierzających rozległą, otwartą przestrzeń Kresów. Umieszczenie sceny na tle, jak można przypuszczać ze względu na paletę barw, zachodzącego słońca nadaje jej nastrój nostalgii i pewnej tajemniczości.