Reklama

Nauka

Zadziwiający kalafior

Adobe Stock

Dość często spotykamy w naszym menu odpowiednio przyrządzoną potrawę, której głównym składnikiem jest popularny kalafior biały. Nie zawsze jednak zdajemy sobie sprawę z faktu, jakim interesującym jest on warzywem i jakie są jego związki z liczbami i ze szczególną geometrią.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Kalafior biały (Brassica oleracea var. botrytis L.) jest odmianą kapusty warzywnej. Najpierw kilka słów o samym warzywie. Jego nazwa pochodzi z łaciny, w której słowo caulis oznacza „kapustę z kwiatem”. Kalafior to roślina jednoroczna. Podczas wzrostu wytwarza zwarte skupienie skróconych, mięsistych pędów kwiatowych, zwane różą. Róże zwykle są białe i układają się w charakterystyczne spirale. Warto wiedzieć, że kalafior uprawiany był już w 600 r. przed Chr. w Azji Mniejszej, po czym zawędrował do Italii, a stamtąd do pozostałych europejskich krajów. Tak więc kalafior był już znany w starożytnym Rzymie i w Grecji, skąd rozprzestrzenił się do innych państw. W naszym kraju kalafior zaczęto uprawiać na przełomie XVI i XVII wieku. Jest prawdopodobne, że do Polski sprowadziła go królowa Bona Sforza. Drugim warzywem, na które warto zwrócić uwagę, jest kalafior romanesco. Kalafior ten odkryto we Włoszech w XVI wieku. Hodowano go od ok. 1500 r. przede wszystkim w Rzymie oraz w Neapolu. Stąd nazwa pochodzi właśnie od Wiecznego Miasta – Rzymu. Naukowcy przypuszczają, że roślina stanowi krzyżówkę kalafiora zwyczajnego i brokułu, choć jej dokładne pochodzenie wciąż pozostaje zagadką. W języku angielskim występuje pod wieloma określeniami: romanesco broccoli, romanesque cauliflower, roman cauliflower, broccolo romanesco. W Polsce, choć rzadko, kalafior romanesco nazywa się rzymskim brokułem.

Matematyka na talerzu

Reklama

Przyjrzyjmy się nieco bliżej, jakim warzywem jest kalafior i co ma wspólnego z matematyką. W tym celu zapoznajmy się z pewnymi liczbami, które noszą nazwę liczb Fibonacciego. Przedstawił je Leonardo Fibonacci, który był włoskim matematykiem żyjącym na przełomie XII i XIII wieku. Jest rzeczą bardzo interesującą, jaki ciąg liczbowy tworzy te liczby. Otóż pierwsze dwie liczby to 0 i 1, a następna liczba jest sumą dwóch poprzednich. Dla lepszej jasności wypiszmy kilka liczb, które tworzą następujący ciąg: 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144... Zaliczanie zera ciągu Fibonacciego zależy od umowy. Zwykle ciąg liczb Fibonacciego zaczyna się od liczb 1, 1, 2, 3... Jest rzeczą zdumiewającą, że liczby Fibonacciego, obok matematyki, mają – jak się wydaje – niezliczoną ilość interpretacji. Przedstawmy jedną z nich, analizując oba typy kalafiorów. Otóż zwróćmy baczną uwagę na to, że spirale tworzące różyczki kalafiora białego układają się w taki sposób, iż mają ścisły związek z liczbami Fibonacciego. Jeżeli spojrzymy dokładniej na kalafior biały, to zauważymy pięć spiral prawoskrętnych i osiem spiral lewoskrętnych. Są to liczby Fibonacciego 5 i 8. Zadziwiające, że właśnie tak jest. Z kolei spirale tworzące różyczki kalafiora romanesco również układają się w taki sposób, że ich liczba to liczby Fibonacciego, ale z tą różnicą, że liczba spiral prawoskrętnych to osiem, a liczba spiral lewoskrętnych to trzynaście. A to właśnie znów liczby Fibonacciego: 8 i 13. Ale na tym nie koniec zadziwiających własności obu kalafiorów. Spójrzmy jeszcze raz na ich spirale. Owe spirale są znów o tych samych własnościach, które opisaliśmy. Czy to nie zaskakujące?! Układy spiralne i mające akurat związek z liczbami Fibonacciego występują w wielu gatunkach warzyw i owoców – ale to już inna historia.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Fraktale

Kalafiory mają budowę fraktali. Co to są fraktale? Otóż pojęcie „fraktal” w znaczeniu potocznym oznacza zwykle obiekt samopodobny, tzn. taki, którego części są podobne do całości, albo „nieskończenie złożony”, ukazujący coraz bardziej złożone detale w dowolnie wielkim powiększeniu. Ze względu na olbrzymią różnorodność przykładów matematycy obecnie unikają podawania ścisłej definicji fraktala. Spójrzmy jeszcze raz na spirale obu kalafiorów. Owe spirale są znów o takich właściwościach, że różyczka kalafiora białego ma również pięć lewoskrętnych i osiem prawoskrętnych spiral. Podobnie różyczka kalafiora romanesco – osiem lewoskrętnych i trzynaście prawoskrętnych spiral. Gdy jeszcze pod lupą spojrzymy na te różyczki obu kalafiorów, dojdziemy do takich samych wniosków. Prawda, że zaskakujące?! Podsumowując, dodajmy, że struktury o budowie fraktalnej są powszechnie spotykane w przyrodzie. Przykładem mogą być krystaliczne skalne dendryty, płatki śniegu, system naczyń krwionośnych, systemy wodne rzek lub błyskawice. Układy fraktalne występują również w ulistnieniu niektórych zbóż.

Właściwości zdrowotne kalafiorów

Kalafior biały zaliczany jest do bardzo wartościowych warzyw, ponieważ ma nie tylko cenny dla naszego zdrowia skład chemiczny, ale również znakomite walory smakowe i dietetyczne. Wymieńmy tylko niektóre pierwiastki chemiczne: sód, potas, magnez, wapń, mangan, żelazo, miedź, cynk, fosfor, fluor, chlor, jod, karoteny. Ponadto kalafior ten zawiera obok cennych witamin – m.in. K, B1, B2, B6, C – kwasy takie jak nikotynowy i pantotenowy. Nadto w skład kalafiora wchodzą olejki eteryczne. Przykry zapach podczas gotowania powoduje wydzielająca się siarka.

W sklepach spożywczych można spotkać także kalafior romanesco w kolorze ciemnozielonym. Ciekawe, że 100 g kalafiora romanesco zawiera jedynie ok. 30 kalorii i na próżno szukać w nim tłuszczu. Kalafior ten jest źródłem witaminy C, która korzystnie wpływa na zęby i zapewnia znakomitą kondycję skóry. Oba typy kalafiorów stanowią dobrą koncepcję zdrowej żywności wegańskiej.

Autor jest doktorem nauk technicznych, wykładowcą w Akademii Nauk Stosowanych Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Szczecinie.

Podziel się:

Oceń:

2025-04-01 17:21

[ TEMATY ]

Wybrane dla Ciebie

Coraz więcej pielgrzymów na szlaku św. Jakuba

2025-07-11 17:10
Camino de Santiago bije rekordy. Coraz więcej pielgrzymów

Vatican Media

Camino de Santiago bije rekordy. Coraz więcej pielgrzymów

Liczba pielgrzymów wędrujących do Santiago de Compostela rośnie z roku na rok. Według biura pielgrzyma Oficina de Acogida al Peregrino, w 2025 roku trasę może ukończyć aż 570 tysięcy osób — to o 14 procent więcej niż w rekordowym 2024 roku - podaje Catholic Herald.

Więcej ...

Trwa walka ze zdejmowaniem krzyży w... Niemczech. Jest wyrok sądu

2025-07-11 15:00

Adobe Stock

Nie powinno się zdejmować krzyży w bawarskich szkołach - oświadczył w piątek Alexander Dobrindt, polityk bawarskiej CSU, minister spraw wewnętrznych RFN. Jego zdaniem to symbol nie tylko religijnej, ale i społecznej tożsamości Bawarii.

Więcej ...

Wimbledon - Iga Świątek wygrywa!

2025-07-12 18:09

PAP/EPA/ADAM VAUGHAN

Iga Świątek triumfatorką wielkoszlemowego Wimbledonu po wygranej w finale z amerykańską tenisistką Amandą Anisimovą 6:0, 6:0.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Świadectwo: 52 lata spełnionego małżeństwa. Jak to...

Wiara

Świadectwo: 52 lata spełnionego małżeństwa. Jak to...

Francja: profanacja w bazylice Sacré-Coeur; mężczyzna...

Kościół

Francja: profanacja w bazylice Sacré-Coeur; mężczyzna...

Trwa walka ze zdejmowaniem krzyży w... Niemczech. Jest...

Europa

Trwa walka ze zdejmowaniem krzyży w... Niemczech. Jest...

Watykan podjął decyzję ws. domniemanych objawień blisko...

Kościół

Watykan podjął decyzję ws. domniemanych objawień blisko...

Zmiany kapłanów 2025 r.

Kościół

Zmiany kapłanów 2025 r.

Najmodniejsze firany gotowe 2025 – te wzory i tkaniny...

Wiadomości

Najmodniejsze firany gotowe 2025 – te wzory i tkaniny...

Watykan: zmiany w nuncjaturach, w tym w Warszawie

Kościół

Watykan: zmiany w nuncjaturach, w tym w Warszawie

Zmarł bp Władysław Bobowski

Kościół

Zmarł bp Władysław Bobowski

Kościół odmawia katolickiego pochówku tylko tym,...

Kościół

Kościół odmawia katolickiego pochówku tylko tym,...