- Krypta jest atrakcją turystyczną, ale musimy pamiętać, że jest to przede wszystkim miejsce spoczynku zmarłych i naszej modlitwy - przypomina o. Michał Bortnik, rzecznik Jasnej Góry.

W krypcie, na wprost wejścia znajduje się ołtarz, przy którym kapłani odprawiają Msze św. za zmarłych, zwłaszcza w pierwszych dniach listopada.

Wokół ołtarza ustawione są urny z wypisanymi imionami i nazwiskami paulinów. Mnisi, żyjący według surowej reguły św. Augustyna, jeszcze do ubiegłego wieku zachowywali specjalny rodzaj pochówku, pozbawiony nagrobków ziemnych. Zmarłego wystawiano w skromnej, drewnianej trumnie w kościele, aby można było pożegnać się z nim i odprawić nabożeństwo żałobne, po czym znoszono ciało do podziemi, gdzie układano je na desce z kamieniem pod głową i zamurowywano w niszach. Po około stu latach wnęki opróżniano, a prochy wsypywano do specjalnych urn.

Przed ołtarzem w krypcie zauważyć można długą płytę, która przykrywa grobowiec. Szczątki pochowanych tu zmarłych zostały zebrane z różnych miejsc na Jasnej Górze i tu uroczyście złożone we wspólnym grobie 13 października 1836 roku.

Na ścianie, przed wejściem na ten wyjątkowy cmentarz, znajduje się tablica z wykazem pochowanych zakonników. W krypcie spoczęli m.in. przełożeni generalni Zakonu Paulinów.

Jest wśród nich o. Pius Przeździecki - niezłomny wobec władz carskich, aż trzykrotnie przez te władze usuwany z Jasnej Góry, m.in. w 1895r za przynależność do tajnego związku księży absolwentów petersburskiej Akademii Duchownej. Kolejny generał to o. Piotr Markiewicz, który uchodził za wybitnego kaznodzieję i działacza społecznego czynnego w większości akcji podejmowanych przez radę miejską i diecezjalną w Częstochowie, zwłaszcza na polu oświaty i działalności charytatywnej a także opieki nad pielgrzymami.

W krypcie spoczywa także o. Alojzy Wrzalik, który był generałem paulinów w najtrudniejszym dla Polaków czasie komunistycznych prześladowań lat 50-tych XX wieku i stanął w obronie uwięzionego Prymasa Wyszyńskiego.

Pochowani są tam też przeorzy Jasnej Góry: o. Kajetan Raczyński, odważny obrońca Jasnej Góry zwłaszcza w okresie stalinizmu, nieugięty wobec władz komunistycznych, prześladowany i za to więziony przez te władze w latach 1950 i 1952r., o. Norbert Motylewski, niezłomny przeor czasu II wojny światowej, o. Polikarp Rawicki, zakonnik ratujący w czasie II wojny światowej życie wielu ludziom, w tym także Żydom, pracujący w ruchu oporu, a także profesor w tajnym nauczaniu.

Jasnogórskie katakumby w Kaplicy Matki Bożej pozostaną otwarte aż do końca listopada.

Pochówki znajdują się także w innych miejscach Jasnej Góry, ale krypty nie są udostępniane pielgrzymom.

Od 1968 r. ojcowie i bracia paulini z jasnogórskiego konwentu chowani są poza obrębem sanktuarium, na miejskim cmentarzu św. Rocha, gdzie znajdują się dwa paulińskie grobowce. Starszy ozdobiony jest wizerunkiem Maryi Jasnogórskiej, nad nowszym (z 1990 r.) góruje figura Chrystusa Zmartwychwstałego.

Dziś w uroczystość Wszystkich Świętych o godz. 16.15 zostaną odprawione uroczyste Nieszpory z wypominkami za zmarłych, połączone z procesją po Bazylice i Kaplicy. W czasie nabożeństwa przywoływane są imiona i nazwiska zmarłych paulinów, organistów i muzyków jasnogórskich, konfratrów i dobrodziejów sanktuarium i Zakonu Paulinów, zwłaszcza tych, którzy spoczywają na Jasnej Górze.